کرایوتراپی، یا سرما درمانی، یک روش غیرتهاجمی و ساده است که با استفاده از نیتروژن مایع، توده‌ها و دانه‌های پوستی را فریز و از بین می‌برد. این روش درمانی مؤثر برای ضایعات پوستی پیش سرطانی مانند کراتوزهای آکتینیک و آکنه‌ای، و همچنین برای سایر بیماری‌های پوستی مانند زگیل، تگ‌های پوستی و خال استفاده می‌شود.
با استفاده از نیتروژن مایع، متخصصین پوست می‌توانند به سلول‌های آسیب دیده پوست هدف قرار داده و آن‌ها را در سطح سلولی از بین ببرند. پس از فریز کردن، ناحیه آسیب دیده ممکن است تاول بزند و پوسته پوسته شود و باید طی سه تا شش هفته بهبود یابد. این روش درمانی بسیار مؤثر و بدون عوارض جانبی بسیار جدی است و معمولاً برای بیمارانی که نمی‌توانند از روش‌های درمانی دیگر استفاده کنند، پیشنهاد می‌شود.
کرایوتراپی یا سرما درمانی چگونه انجام می‌شود؟
کرایوتراپی یا سرما درمانی، با استفاده از نیتروژن مایع که در دمای ۳۲۱- درجه فارنهایت (۱۹۶- درجه سانتیگراد) ذخیره و نگه داری می‌شود، بافت آسیب دیده را “یخ زده” و از بین می‌برد. در سال‌های اخیر، پزشکان از گازهای مایع دیگری مانند دی اکسید کربن، آرگون و مخلوط اختصاصی شرکت‌های تهیه کننده محصولات پزشکی نیز در درمان‌های کرایوتراپی استفاده می‌کنند.
در درمان پوستی، نیتروژن مایع غالباً با پنبه یا تکه فوم استفاده می‌شود تا بافت پوست سریعاً منجمد شود، سپس به آرامی گرم شده و سلول‌های پوستی را تخریب کند. در صورت لزوم، ممکن است نیتروژن مایع بار دیگر استفاده شود و یا پزشک با استفاده از چاقوی مخصوصی بافت را آماده کند. همچنین، برای چندین هفته قبل از درمان، ممکن است به بیماران داروی اسید سالیسیلیک تجویز شود.
در برخی موارد، نیتروژن مایع روی لوله‌ای به نام کرایوپروب پاشیده شده و یا در آن گردش داده می‌شود. درمان با کرایو پروب برای تومورهای داخلی معمولاً با استفاده از فناوری سونوگرافی یا MRI هدایت می‌شود.
با اینکه بیماران در این روش، مقداری درد را تجربه می‌کنند، اما درد بسیار کم و قابل تحمل است و نیازی به بی‌حسی موضعی نیست. پس از این درمان، بیماران می‌توانند از داروهای مسکن مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنند. به دلیل کم تهاجمی بودن و هزینه کمتر، کرایوتراپی اغلب در اولویت با گزینه‌های جراحی با شدت بیشتر توصیه می شود.
مقالات دیگر: آکنه چیست؟ + علل و علائم آن
مراقبت‌های بعد از کرایوتراپی
در مراقبت‌های بعد از کرایوتراپی، باید یک سری اقدامات پیشگیرانه را انجام داد تا از بروز هرگونه مشکلی در اثر عوارض جانبی سرما درمانی جلوگیری کنید. برای اینکه بعد از درمان، اثرات فیزیولوژیکی سرما درمانی برای فرد مشخص باشد، بهتر است این مسئله از ابتدا به وی توضیح داده شود.
بعضی از تأثیرات پس از درمان شامل ظاهر شدن تورم و یا تاول در ناحیه‌ای است که منجمد شده است. این امر ناشی از دمای پایین نیتروژن مایع است که باعث سوختگی پوست می‌شود. تورم ممکن است به خودی خود از بین برود، اما تاول‌ها معمولاً ۴۸ ساعت بعد و بدون اینکه جای زخمی باقی بگذارند، می‌ترکند.
در این شرایط، می‌توانید با استفاده از یک سوزن استریل، تاول را برای ترکیدن تحریک کنید و از ماده‌ای ضد عفونی کننده برای جلوگیری از عفونت استفاده کنید و یا ناحیه را با پانسمان تمیز بپوشانید. همچنین، برای حفظ تمیزی و بهداشت ناحیه‌ای که در معرض سرما قرار گرفته است، باید آن را با آب و صابون تمیز نگه دارید.
توصیه دیگری که باید در مراحل بعد از کرایوتراپی رعایت شود، استفاده از کرم ضد آفتاب در طی هفته‌های بعد از درمان است تا از پررنگ‌تر شدن و تیره شدن لکه‌های باقیمانده جلوگیری شود.
جدول زمانی برای بهبودی بعد از کرایوتراپی
برای بهبودی بعد از کرایوتراپی، جدول زمانی زیر را می‌توانید رعایت کنید:
بعد از درمان:
ناحیه تحت درمان اغلب قرمز و متورم می‌شود. ممکن است تاول ایجاد شود و گاهی اوقات پر از خون می‌شود که این مورد بی‌خطر است. تاول‌ها بهتر است به حال خود گذاشته شوند، اما اگر ناراحت کننده و آزاردهنده باشند، می‌توان آن‌ها را با سوزن استریل ترکاند.
روزهای ۲ و ۳ پس از درمان:
در این مرحله ممکن است ناحیه مرطوب شود (مایع ترشح کند). اگر این تراوش خفیف است، به جای اینکه سعی کنید محل را محکم با لباس یا پانسمان بپوشانید، آن را در معرض هوای باز بگذارید. می‌توانید با خیال راحت محل را با آب و یک صابون ملایم بشویید (از شستشو یا شامپو بدن و صابون حمام خودداری کنید). اگر تراوش زیاد است، سعی کنید منطقه را با پانسمان بپوشانید. استحمام با محلول نمک (۱ قاشق چای‌خوری نمک به یک فنجان آب گرم) ممکن است کمک کند.
کلیک کنید: بهترین متخصص پوست، مو و زیبایی در تهران
روزهای ۳ تا ۴ بعد از درمان:
در این مرحله، تراوش مایع از ناحیه متوقف می‌شود و ممکن است پوسته‌هایی در محل ایجاد شود. این پوسته‌ها تا ۲ هفته باقی می‌ماند و سپس باید این منطقه بهبود یابد. اگر تا این زمان ناحیه‌ی تحت درمان بهبود نیابد، برای بررسی آن به پزشک خود مراجعه کنید.
در درمان برخی از زگیل‌ها، برای رسیدن به نتایج نهایی به بیش از یک جلسه‌ی درمانی نیاز است. اگر زگیل ۷ تا ۱۰ روز پس از بهبودی بعد از درمان، هنوز وجود دارد، برای بررسی و ادامه‌ی درمان کرایوتراپی یا یک روش درمانی جایگزین، به کلینیک یا پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
توجه داشته باشید که کرایوتراپی ممکن است منجر به تیره یا روشن شدن ناحیه تحت درمان نسبت به قبل شود. اگرچه ظاهر پوست اغلب با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اما تغییر رنگ می‌تواند دائمی‌باشد.
